EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE DZIEWIĘTNASTE

Łukasza 15,1-32

ZAGUBIENI

Łk 15,1-10

1.       Kim są poborcy podatkowi i grzesznicy? Kim są faryzeusze i uczeni w Piśmie? Jakie zarzuty są stawiane Jezusowi?

2.       Jak Jezus odpowiada na szemranie faryzeuszów i uczonych w Piśmie?

3.       Co jest przesłaniem przypowieści o zagubionej owcy[1] i zgubionej drachmie[2]?

4.       Czy faryzeusze i uczeni w Piśmie zgodziliby się, że „zgubiona owca” i „zagubiona drachma” warte są ryzyka skalania się biesiadowaniem wspólnie z grzesznikami?

5.       Kim są aniołowie? Dlaczego radują się z powodu „jednego grzesznika, który się nawraca”?

ZAGUBIONY SYN I MARNOTRAWNY OJCIEC

Łk 15,11-32

1.       W jaki sposób przypowieść odnosi się do realiów życia[3] ludzi współczesnych Jezusowi?

2.       Co skłoniło młodszego syna powrotu do domu?

3.       W jaki sposób wyraził on swoją skruchę?

4.       Jaki obraz ojca[4] zawarty jest w przypowieści?

5.       Jak reaguje starszy syn?

6.       Mając na uwadze kontekst przemowy Jezusa, czyją metaforą są bracia z przypowieści Jezusa?

---

[1] Owce  były w ST częstym symbolem Bożego ludu, np. Ps 23; 119,176; Ez 34; Zch 11,16-17; Iz 40,11; Jr 23,1.

We wczesnym Kościele obraz pasterza niosącego na ramionach jagnię (owcę) był bardzo popularny. Spotkać go można na każdym rodzaju chrześcijańskich zabytków (freski na dachach i murach komnat grobowych, pierścieniach, kielichach, lampach, sarkofagach).

[2] Drachma była warta tyle, co zapłata za jeden dzień pracy. W przypadku kobiety z przypowieści, moneta mogła być jej dana przez męża lub stanowiła jej posag. Moneta ta była dla kobiety cennym zasobem, a jej zgubienie mogło być powodem do wielkiego wstydu.

[3] Spadek u Żydów był dzielony na liczbę synów, jaką miał dany mężczyzna, plus jeden (w przypadku dwóch synów, należało podzielić spadek na trzy części). Najstarszy syn dostawał dodatkową część, nazywaną „podwójnym działem” (Pwt 21,17). Spadek trafiał do synów po śmierci ojca. Do tego momentu syn (przyszły dziedzic) nie miał praw, by domagać się spadku.  

Strąki (owoc drzewa karbowego, szarańczyna strąkowego) były dietą najbiedniejszych. Roślina powszechnie występowała w Izraelu, w czasach biblijnych, i była popularną rośliną pastewną.  

Po powrocie do domu syn otrzymuje szatę, pierścień i sandały. Szata była przywilejem honorowych gości i symbolizowała autorytet tego, który ją podarował, pierścień był znakiem władzy, a sandały były domeną ludzi wolnych (niewolnicy chodzili boso).

[4] Biegnący ojciec, w oczach przeciętnego Żyda, stracił swoją godność. Na Bliskim Wschodzie bieganie było upokarzające, szczególnie w tej sytuacji kiedy robi to starszy człowiek, by podbiec do kogoś, kto okrył go hańbą.

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE OSIEMNASTE

Łukasza 14,1-35

POSIŁEK U FARYZEUSZA

Łk 14,1-24

1.       Przypomnij sobie dwa poprzednie opisy posiłków z udziałem Jezusa – jaki miały przebieg? (zob. Łk 7,36; 11,37)

2.       Kim był gospodarz domu do którego zaproszono Jezusa?

3.       Jak zachowywali się[1] pozostali uczestnicy posiłku – kim byli?

4.       Czego chce Jezus nauczyć faryzeuszy, uzdrawiając chorego na puchlinę (obrzęk)?

5.       Na jakie różnice pomiędzy wartościami Królestwa Bożego a tymi, które obowiązują „w świecie” zwraca uwagę Jezus[2]? Jakich używa przykładów?

6.       Czy jest „zmartwychwstanie sprawiedliwych”?

7.       Czy Królestwo Boże to chleb i uczta[3]?

8.       Czego metaforą jest „wielka uczta”

9.       Czy podawane przez zaproszonych na ucztę „wymówki” są uzasadnione? O czym one świadczą?

10.   Kim są „biedni, inwalidzi, niewidomi i okaleczeni”, którzy znaleźli się na uczcie?

NAŚLADOWANIE JEZUSA

Łk 14,25-35

1.       Jak rozumieć nakaz „nienawiści ojca, matki, dzieci, braci, siostry[4], a także swojego życia”?

2.       Co to znaczy „nieść swój krzyż”?

3.       O czym komunikują przypowieści dotyczące uczniostwa[5]?

4.       Co znaczy „zostawić[6] wszystko, co do nas należy”?

5.       Jakie znaczenie ma użyty przez Jezusa przykład soli?

---

[1] Słowo „przypatrywali się” (gr. paratēreō) zostało użyte w Ewangelii jeszcze dwukrotnie (Łk 6,7 i 20,20) i opisuje ono faryzeuszów, którzy chcą przyłapać Jezusa na czymś niewłaściwym, aby znaleźć powód do oskarżenia Go.

[2] Samolubstwo i samodzielne promowanie oraz wywyższanie się  stoi w pozycji wobec pokory i oczekiwania na bycie wypromowanym przez Boga. Dzielenie się z potrzebującymi jest wartością w oczach Boga (również judaizm propagował postawę gościnności wobec ubogich: „Niech twój dom będzie szeroko otwarty, a biedny zawsze ma miejsce przy twoim stole” – rabin Yose Ben Yohanan, ok. 140 r. n.e.).

[3] Zob. Iz 25,6-12; 65,13-16; Rz 14,17.

[4] W kulturze żydowskiej oddawanie czci rodzicom było uznawane za najwyższy obowiązek, a rodzina stanowiła największą radość człowieka.

[5] Jezus prawdopodobnie odwołuje się do wydarzeń i przykładów znanych słuchaczom. Kilka lat wcześniej (w roku 27 n.e.) zawalił się źle zbudowany amfiteatr, grzebiąc pod guzami około 5000 osób. Przypadki zawalenia się źle skonstruowanych budowli były znane. Herod Antypas przegrał niedawno wojnę z innym wasalem Rzymu, co było prawdopodobnie powszechnie znanym wydarzeniem.

[6] Słowo wyrzec (zostawić, zrezygnować) jest użyte w czasie teraźniejszym i zdaje się wskazywać na ciągłą rezygnację.

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE SIEDEMNASTE

Łukasza 13,1-35

WEZWANIE DO NAWRÓCENIA

Łk 13,1-9

1.       Kim był Piłat[1]?

2.       Dlaczego Jezusowi przyniesiono wieść o zamordowanych Galilejczykach?

3.       Jak Jezus reaguje na wiadomość? Na co zwraca uwagę słuchaczom?

4.       Czego metaforą jest drzewo figowe w przypowieści Jezusa? A czego jego właściciel i opiekun ogrodu?

5.       Do czego zachęca przypowieść Jezusa?

UZDROWIENIE KOBIETY W DNIU SZABATU

Łk 13,10-17

1.       Co Jezus robił w synagodze[2]?

2.       Co wiemy o kobiecie, którą Jezus uzdrowił?

3.       Jak zareagował przełożony synagogi? Co miał do powiedzenia Jezus?

4.       Jaka lekcja płynie z tej historii? Czy grozi nam hipokryzja ubrana w „religijne szaty”?

KRÓLESTWO BOŻE I JEGO NATURA

Łk 13,18-30

1.       Jak zaczyn[3] (kwas, drożdże) i ziarnko gorczycy[4] obrazują naturę Królestwa Bożego?

2.       Co było troską „Kogoś” pytającego z tłumu?

3.       Dlaczego Jezus posłużył się obrazem „wąskiej (ciasnej) bramy”? Jak dziś można oddać słowa: „Jedliśmy i piliśmy z tobą? Na ulicach naszych nauczałeś?” Dlaczego te doświadczenia nie pomogły?

4.       Co jest powodem odesłania[5] „bijących w bramę i pukających”?

5.       Porównaj w. 29 z pytaniem z w. 23. Jakie wnioski?

6.       Kim są „pierwsi”, kim „ostatni”?

HEROD I JEROZOLIMA

Łk 13,31-35

1.       Jak Jezus odnosi się[6] do informacji faryzeuszów[7], że Herod chce go zabić?

2.       Co Jezus mówi o Jerozolimie? Co zapowiadają słowa „Zobaczycie mnie dopiero wtedy, kiedy będziecie mówili: «Chwała temu, który przychodzi w Imię Pana»”[8]?

---

[1] Pontius Pilatus to po łacinie Piłat z Pontu. Zapewne więc rzymski prokurator pochodził z Pontu, starożytnej krainy w północno-wschodniej Azji Mniejszej, dziś na terytorium Turcji, podbitej przez Rzym w r. 63 p.n.e. Prokurator był urzędnikiem postawionym przez cesarza albo na czele ważnej jednostki administracyjnej (biura kancelarii, zarządu dróg, itp.) albo na czele prowincji. W tym ostatnim przypadku (dotyczącym Piłata) miał uprawnienia namiestnika. Poza Ewangeliami i apokryfami istnieją dwa ważne źródła historyczne oceniające zarządzanie Judeą przez Piłata. Są to źródła żydowskie. Piszą o nim mianowicie filozof Filon z Aleksandrii i historyk Józef Flawiusz. Obaj przedstawiają prokuratora jako nieprzyjaciela Żydów. Judea do roku 6 nie była rzymską prowincją. Rządzący nią syn Heroda Wielkiego, Archelaus, podlegał namiestnikowi prowincji Syrii. Od roku 6, gdy usunięto Archelausa i wprowadzono bezpośredni zarząd rzymski, była zaliczana do trzeciej grupy prowincji cesarskich (obok prowincji senatorskich i cesarskich), zarządzanych przez prokuratorów. Były to terytoria, które uważano za niemożliwe do zasymilowania z pozostałą częścią państwa. Prokuratorzy w tych prowincjach mieli za zadanie przede wszystkim czuwać nad spokojem w danym kraju, by nie dopuścić do ewentualnej agresji przeciwko Rzymowi. Jego zadanie polegało także na skutecznym ściąganiu podatków. Kariera Piłata w Judei skończyła się w roku 36 (lub na początku 37). Namiestnik ośmielił się pieniądze należące do świątyni przeznaczyć na budowę wodociągu w Jerozolimie. Według Żydów pieniądze świątynne mogły być użyte tylko na cele religijne. Tej prowokacji prokurator nie przetrwał. W Judei wybuchł bowiem bunt, który musiały uśmierzyć krwawo legiony Lucjusza Witeliusza, prokonsula Syrii (masakra Samarytan na górze Garizim). Na wniosek Lucjusza Witeliusza cesarz odwołał Piłata z Pontu do Rzymu.

[2] Zdarzało się często, że przewodniczący synagogi prosił gości, aby zabrali głos – pouczyli zgromadzonych.

[3] Zaczyn (kwas) często symbolizuje coś złego, ale tutaj jest symbolem wzrostu i przemiany. Trzy miary mąki (dosłownie „garnce” – gr. sata miały objętość ok. 10-11 litrów) o których mówi Jezus pozwalały na wypieczenie chleba dla 100 osób.

[4] Gorczyca czarna wyrasta z wyjątkowo małego nasienia, a osiąga wysokość nawet do 3 metrów.

[5] Odesłani – z gr. apostete. W swojej rzeczownikowej formie słowo to jest tłumaczone jako „apostazja”. Oznacza ono całkowite wyrzeczenie się kogoś lub czegoś. W tekście oznacza to, że właściciel domu nie chce mieć z pukającymi nic wspólnego. „Sprawcy nieprawości” to nawiązanie do Ps 6,8 (por. Ps 119,115; 139,19).

[6] Nazywa Heroda lisem, który był w ST symbolem intryganta (Pnp 2,15; Neh 4,3). Właściwe Jezus używa formy żeńskiej „lisica”, co dla wielu dowodzi, że Jezus demaskuje „szarą eminencję” – żonę Heroda, pod której pantoflem żył tetrarcha.

[7] Herod nie był popularny wśród Żydów, szczególnie wśród faryzeuszy. Faryzeusze nienawidzili także herodian – zwolenników Heroda. Jednak jeszcze większą nienawiścią obdarzali Jezusa (Łk 5,17.21.30; 6,2.7; 7,30; 11,38-54; 14,1-6), dlatego sprzymierzyli się z Herodiadami (Mt 22,15; Mk 3,6) i współpracowali z nimi, aby zgładzić Jezusa. 

[8] Radosny ton tej wypowiedzi (zob. Ps 118,26) sugerować może wydarzenia związane z drugim przyjściem Chrystusa, gdy każde kolano się zegnie i każdy język wyzna, że Jezus jest Panem. Może kryć się w tym zapowiedź zbawienia wielu Żydów (Rz 11,25-27). Inni wskazują, że choć pierwotny kontekst tych słów zawiera radosne oddawanie chwały, to w Ewangelii jest to zapowiedź sądu (zburzenie Jerozolimy w 70 r. n.e.).

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE SZESNASTE

Łukasza 12,1-59

OSTRZEŻENIA I OBIETNICE

Łk 12,1-12

1.       Jakie ostrzeżenia formułuje Pan Jezusa w tym fragmencie?

2.       Czym jest obłuda[1]?

3.       Jakie składa obietnice i jakie formułuje polecenia?

4.       Jak rozumieć

5.       Co to znaczy „bluźnić Duchowi Świętemu”? Zobacz tę wypowiedź w kontekście, w jakim pojawia się w Ewangelii Mateusza 12,22-32.

NIEBEZPIECZEŃSTWO CHCIWOŚCI I BOGACTW

Łk 12,13-34

1.       Z jakim problemem[2] przyszedł do Jezusa ktoś z tłumu?

2.       Czym jest chciwość i zachłanność[3]?

3.       Jak być bogatym w Bogu (wobec Boga)?

4.       Czego uczniowie Jezusa mogą się nauczyć od kruków i lilii polnych?

5.       Co jest przejawem „małej wiary”?

6.       Na ile dosłownie należy traktować słowa w. 33? Porównaj te słowa ze świadectwem i zaleceniem Pawła: 2 Tes 3,6-15.

7.       Co powinno być skarbem uczniów Jezusa?

GOTOWOŚĆ NA PRZYJŚCIE PANA – CZUWAJĄCY SŁUDZY

Łk 12,35-48

1.       Do czego zachęca Jezus swoich uczniów (słuchaczy)?

2.       Jakie jest znaczenie przypowieści o „wiernym lub niewiernym słudze”?

3.       Co zostało nam dane w szafarstwo (zarządzanie) do czasu przyjścia Jezusa?

4.       Jaka odpowiedzialność została Tobie dana?

PODZIAŁ I ZNAKI CZASU

Łk 12,49-59

1.       O jakim ogniu i poróżnieniu mówi Jezus?

2.       Czego uczy nas przypowieść[4], którą wypowiada Jezus w w. 58-59?

---

[1] SJP: postawa kogoś, kto ukrywa swoje prawdziwe myśli i uczucia, aby zaprezentować się w lepszym świetle. W tekście NT „obłuda” to hypokrisis , oznaczało ono grę aktora na scenie teatru. Hipokryzja „skłania złych ludzi do ukrywania swego zła w obawie przed dobrymi, a ludzi dobrych do ukrywania swej dobroci w obawie przed złymi” (McGarvey).

[2] Kwestie dziedziczenia były regulowane prawem żydowskim. Możliwe, że ów człowiek był młodszym z braci, który nie zgadzał się z tym, że najstarszy brat otrzymywał podwójną część spadku (zob. Pwt 21,17).

[3] Pożądanie, chęć posiadania więcej, niezaspokojone pragnienie nadmiaru dóbr.

[4] Jezus nawiązuje do starożytnej kary więzienia za długi.