EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE SIÓDME

Łk 5,1-39

OBFITY POŁÓW I POWOŁANIE RYBAKÓW

Łk 5,1-11

1.       Gdzie rozgrywają się opisywane wydarzenia[1]?

2.       Czym zajmowali się stojący na brzegu rybacy? Jaka jest pora dnia opisywanych wydarzeń?

3.       Dlaczego Jezus wybrał łódź Piotra (Szymona)? W jakim celu to robi?

4.       Jakie polecenie wydał Jezus Szymonowi? Dlaczego zaskoczyło Piotra?

5.       Co wydarzyło się w życiu Piotra, kiedy doświadczył cudu obfitego połowu?

6.       Jakimi słowami[2] Piotr zwraca się do Jezusa w tym fragmencie?

7.       Jakie powołanie[3] Jezus skierował do Piotra (także, co wynika z tekstu, do Jana i Jakuba)?

TRĘDOWATY

Łk 5,12-16

1.       Czym był trąd[4]?

2.       Jak Jezus reaguje na prośbę chorego[5]?

3.       Dlaczego Jezus nakazał uzdrowionemu, aby nie rozpowiadał o swoim uzdrowieniu?

4.       Jaką uwagę o stylu życiu Jezusa zanotował Łukasz (w. 16)?

PARALITYK

Łk 5,17-26

1.       Jakie grupy społeczne[6] wymienione są w tym fragmencie? Skąd przybyli obecni w domu (może w domu Piotra?) – miejscu zdarzenia – ludzie?

2.       Jaką uwagę poczynił Łuksza odnośnie Jezusa?

3.       Co wiemy o człowieku przyniesionym „na noszach”?

4.       Dlaczego Jezus poruszył sprawę odpuszczenia grzechów? W jaki sposób nasze grzechy są nam odpuszczone? Czym jest grzech?

5.       W jaki sposób Jezus udowodnił, że paralityk uzyskał przebaczenie grzechów?

6.       Jaka była reakcja obecnych na całe wydarzenie?

POWOŁANIE LEWIEGO I SPRAWA POSTÓW

Łk 5,27-32

1.       Kim był Lewi[7]?

2.       Jaka była odpowiedź Lewiego na wezwanie Jezusa?

3.       Co budziło niezadowolenie[8] faryzeuszy i uczonych w Piśmie? Co odpowiada na zarzuty Jezus? Jak w tym kontekście rozumieć służbę i powołanie Kościoła NT?

4.       Jakie przypowieści opowiedział Jezus słuchaczom? Co jest ich przesłaniem?

---

[1] Jezioro Genezaret (Morze Galilejskie, Jezioro Tyberiadzkie lub Kinneret) położone jest w niecce poniżej poziomu morza i otoczone pierścieniem kilkusetmetrowych wzgórz (w opisanej sytuacji brzegi jeziora służą jako „amfiteatr”). Wody jeziora obfitują w ryby (żydowscy rabini twierdzili przesadnie, że pływa tam 300 różnych gatunków ryb).

[2] Mistrzu (gr. epistaza) – przełożony, zwierzchnik (jedynie Łukasz używa w NT tego określenia i tylko wobec osoby Jezusa). Panie (gr. Kyrie) – w Biblii jest to tytuł Boga i Mesjasza.

[3] Łukasz używa określenia (gr. anthropus dogron), które oznacza „chwytanie jeńców”. Pojawia się ono w NT tylko jeszcze raz (2 Tm 2,26), opisując ratowanie z sideł diabła tych, których on żywcem wziął do niewoli. Jezus wezwał do porzucenia „intratnych biznesów” i nadał uczniom nowy kierunek w ich życiu. Wierność Jezusowi, stawiana ponad wszystkie inne zobowiązania życiowe, jest charakterystycznym sposobem określania istoty bycia uczniem Chrystusa.

[4] Trąd był chorobą skóry, w przypadku której nakazana była izolacja chorego od reszty społeczności (Kpł 13,45-46). Alfred Edersheim w książce The Life and Times of Jesus the Messiah (1883) napisał: „Kiedy chory został uznany za trędowatego, niebawem dane mu było odczuć głęboką nieczułość systemu rabinicznego. Wypędzenie go poza mury miasta jawiło się tak oczywistą koniecznością, że sprzeciwienie się temu było karane chłostą liczącą czterdzieści uderzeń bez jednego. (…) Gdy trędowaty, okryty żałobnymi szatami, przechodził obok, jego wołanie: «Nieczysty!» miało skłonić innych do modlitwy o niego – i trzymać się od niego z dala. Nie wolno było go nawet pozdrawiać, a posłanie miał mieć jak najbliżej ziemi. Każde miejsce, w którym się znalazł, stawało się nieczyste. Należało się od niego trzymać na odległość czterech łokci (ok. 1,8 m), a gdy trędowaty znalazł się po stronie, z której wiał wiatr, nawet sto łokci ledwie zdawało się wystarczyć. Rabin Meir nie jadł jajek kupionych na ulicy, na której pojawił się trędowaty. Inny rabin szczycił się, że zawsze obrzucał trędowatych kamieniami, aby utrzymać ich na dystans, a inni ukrywali się lub uciekali” (za: Mark E, Moore, Życie Jezusa Chrystusa. Chronologiczna historia na podstawie Ewangelii. Tom 1, Warszawa 2016, str. 165-166)

[5] Dotyk i słowa Jezusa zaspokajają trzy potrzeby: emocjonalną (chory żył w izolacji od innych – potrzebował „poczuć” dotyk innego człowieka), fizyczną (trędowaty potrzebował uzdrowienia z choroby skóry) i społeczną (wysłanie do świątyni było odpowiedzią na potrzebę społeczną – trądowi towarzyszyło społeczne piętno).

[6] Termin „faryzeusze” pochodzi od hebrajskiego rzeczownika peruszim, oznaczającego „oddzieleni”. Podobnie w języku aramejskim termin ten oznacza „oddzielony”, „odseparowany”. Wielu egzegetów wywodzi nazwę stronnictwa, sięgając po etymologię tego rzeczownika i uzasadniając, że faryzeusze oddzielali się pozostałej części społeczeństwa poprzez niezwykły nacisk, jaki kładli na znajomość i skrupulatne przestrzeganie Prawa Starego Testamentu. Uczeni podają, że za czasów Chrystusa stronnictwo faryzeuszów liczyło od pięciu do dziesięciu tysięcy członków.

Nauczyciele Prawa (dosł. pisarze) mieli początkowo rolę przepisywania zwojów ST. Z powodu znajomość Pisma zaczęto ich traktować jako nauczycieli Prawa.

[7] Celnicy byli cywilnymi urzędnikami Heroda. Hebrajskie słowo określające celnika [mokhes] wydaje się wywodzić z rdzenia oznaczającego „ucisk” lub „niesprawiedliwość”. Żydzi nienawidzili opresyjnego systemu podatkowego zaprowadzonego przez Rzymian. Nienawiść miała wieloaspektowy charakter i wiązała się z: wysokością podatków, ich różnorodnością (pogłowne, mostowe, drogowe, portowe, miejskie, od dochodów, od zboża, od wina, od ryb, od owoców…), przeznaczeniem tych podatków na bałwochwalcze działania. Nade wszystko Żydzi nienawidzili podatków, gdyż były symbolem dominacji cesarstwa nad Izraelem. Każdy Żyd, który był poborcą podatkowym uznawany był za zdrajcę (możliwa była też forma wykluczenia społecznego).

[8] Bratanie się z grzesznikami i ucztowanie zamiast postu.

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE SZÓSTE

Łukasza 4,31-44

W SYNAGODZE W KAFARNAUM

Łk 4,31-37

1.       Co wiemy o Kafarnaum[1]?

2.       Jak przyjęli Jezusa mieszkańcy Kafarnaum (porównaj to z przyjęciem, jakie spotkało Go w Nazarecie)?

3.       Co wiemy o złych duchach[2]?

4.       Kogo demon rozpoznał w Jezusie? Dlaczego demony są bardziej świadome prawdziwej tożsamości Jezusa niż ludzie zgromadzeni w synagodze, łącznie z Jego uczniami?

5.       Jak Jezus postąpił[3] z demonem i dlaczego w taki właśnie sposób?

6.       Jaki był skutek konfrontacji Jezusa z demonem w synagodze?

UZDROWIENIA I PRZEJAWY MOCY

Łk 4,38-44

1.       Co wydarzyło się w domu Szymona[4]? Kim był Szymon[5]?

2.       Co takiego zaczyna się dziać w życiu Jezusa, że szuka spokoju na pustkowiu?

3.       Jak opisana jest służba Jezusa wśród tłumów? Jak Jezus określił cel swojej służby?

---

[1] Kafarnaum leżało na północno-zachodnim brzegu jeziora Genezaret (ok. 5 km na zachód od Jordanu). Było wielokulturowym ośrodkiem handlowym, i na rok albo dłużej stało się głównym miastem działalności Jezusa. Tereny, które leżały wokół Kafarnaum były w znacznej mierze zasiedlone przez pogan (stąd nazwa „Galilea pogan”), według greckiego podróżnika, historyka i geografa Strabo, mieszkali tam Egipcjanie, Arabowie, Fenicjanie i Hebrajczycy. O bliskim związku Jezusa z Kafarnaum świadczą słowa Ewangelistów: Mk 2,1; Mt 4,13. W mieście znajdował się urząd podatkowy, mieszkał tam rzymski setnik – co wskazywało na fakt, że była to w pewnym sensie placówka wojskowa. Prawdopodobnie właśnie tam mieszkali Piotr, Andrzej, Jakub i Jan (Mk 1,29).

[2] Grecki wyraz daimonion (zły duch) pojawia się w Ewangeliach 52 razy. W Biblii demoniczna działalność przejawia się w świecie, który jest wrogi Bogu i Jego ludowi (Ap 18,2 – Wielki Babilon jest siedzibą demonów). Demony zwodzą, nauczają (1 Tm 4,11) i oczekują czci dla siebie (Pwt 32,17; Kpł 17,7; Ps 106,35-39; Kor 10,20-21). Mają świadomość Boga i Jego władzy nad światem (Jk 2,19). Ich celem jest zamieszkać w ciele człowieka (w jednej osobie może przebywać ich wiele: kobieta, z której Jezus wyrzucił 7 złych duchów – Łk 8,1-3; człowiek/ dwaj ludzie z Gerazy – Mt 8,28-34). Demony odpowiadają za różne schorzenia: brak mowy (Mt 9,32-34), ślepotę i brak mowy (Mt 12,22-30), fizyczne ułomności (Łk 13,10-13), choroby umysłowe, dręczenie i nadludzką siłę (Mk 5,1-17), epilepsję (Mk 9,14-27). Oczywiście nie możemy wyciągać pochopnych wniosków, że każda choroba niesie ze sobą element demonicznej obecności.

[3] Jezus nakazał (skarcił, upomniał) demona – użyte jest tu słowo epetimesen (podobnie jak w historii z teściową Piotra). To określenie jest kluczowe w rozumieniu misji Jezusa, epetimesen to słowo, rozkaz, przez które sługa Boży pokonuje swoich wrogów, przygotowując nadejście Królestwa Bożego.

[4] Wielka (wysoka) gorączka wskazuje na poważną dolegliwość, może malarię. Uzdrowienie kobiety było natychmiastowe, tak, że wstała i zaczęła im usługiwać (gr. diekonei – od tego terminu pochodzi słowo „diakon” – diakoneo).

[5] W Ewangelii Łukasza Szymon Piotr pojawia się po raz pierwszy, jednak z tekstu Ewangelii Marka wiemy, że w tym czasie było on już uczniem Jezusa (Mk 1,16-20; 29-31).

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE PIĄTE

Łukasza 4,1-30

PRÓBA NA PUSTYNI

Łk 4,1-13

1.       Czego symbolem w Biblii jest pustynia[1]? Czy 40 dni[2] próby Jezusa na pustyni łączą Go w jakiś sposób z historią ST?

2.       Kim jest diabeł[3]?

3.       Czego dotyczyły kolejne pokusy[4] i jak Jezus je odpierał[5]?

4.       Spośród tych trzech pokus, jakich doświadczył Jezus, którą byłoby Ci najtrudniej odeprzeć: związaną z pożądaniem – głodem, pragnieniem? Związaną z pragnieniem uznania – sukcesu, popularności, sławy? Związaną z władzą – bogactwa, kontroli nad innymi, posiadania wpływów?

JEZUS W SYNAGODZE W NAZARECIE

Łk 4,14-30

1.       Gdzie leży Galilea?

2.       Jak początek wersetu 14 i stwierdzenie „w mocy Ducha” odnoszące się do Jezusa łączy się z wydarzeniami na pustyni?

3.       Jak Łukasz opisał styl życia Jezusa?

4.       Jaką rolę w życiu Jezusa pełnił Nazaret?

5.       Czym była synagoga[6] dla Żydów? Jaka atmosfera panowała w tym miejscu, kiedy Jezus przeczytał test zwoju[7] (księgi)?

6.       W jaki sposób tekst Izajasza[8], który przeczytał Jezus, opisywał Jego służbę[9]?

7.       Jaka była reakcja[10] słuchających na słowa Jezusa „Dziś wypełniło się to Pismo w waszych uszach”?

8.       Co takiego powiedział Jezus, że słuchacze z „zadziwionych” zmienili się w „gniewnych” i „oburzonych”?

9.       Jaką myśl zawierały przytoczone przykłady związane z życiem starotestamentowych proroków Eliasza i Elizeusza[11]?

10.   Co usiłowali zrobić mieszkańcy Jego rodzinnego miasta? Dlaczego ich zamysł się nie powiódł?

---

[1] Pustynia w Biblii jest obrazem tak braku i niebezpieczeństwa (Pwt 8,15), kary (Lb 14,32-33; Pwt 9,28), jak i miejscem schronienia (Ap 12,6.14; 1 Sm 23,14; 26,2-3), zaspokojenia potrzeb Bożego ludu (1 Krl 19,4; Wj 16,14).  

[2] Jezus jest personifikacją Izraela – odtwarza doświadczenia narodu z wędrówki przez pustynię (zob. Pwt 6-8). Podobnie jak Izrael Jezus był kuszony przez głód (Wj 16,1-8), zachęcany do wystawienia Boga na próbę (Wj 17,1-3) i nakłaniany do bałwochwalstwa (Wj 32).

40 pojawia się w wielu miejscach Biblii i łączy się w historią tak całego ludu Bożego, jak i pojwdynczych osób (potop – Rdz 7,4, wędrówka Izraela do Kaananu – Wj 16,35; Ps 95,10, post Mojżesza – Pwt 9,9, post Eliasza – 1 Krl 19,8, niewola Izraela u Filistynów – Sdz 13,1, czas leżenia Ezechiela na jednym boku – Ez 4,6, czas wyznaczony przez Boga do zniszczenia Niniwy – Jon 3,4).

[3] gr. diabolos – oszczerca, ten, który fałszywie oskarża (hbr. satanos – przeciwnik). Anioł (2 Kor 11,14; 2 Tes 2,9; Jd 6; Ap 13,13-14), nazywany „upadłym”, włada siłami „tego świata” (2 Ptr 2,4; Jd 6, 2 Kor 4,4) i stara się zniszczyć Kościół Boży (1 Ptr 5,8, Ap 12,13-17). Zwodzi (Ap 12,9), zaślepia, jest przebiegły (chytry) – 2 Kor 11,3; 2 Kor 2,11. Jest pokonany (Ap 12,7-9) i będzie pokonany (Rz 16,20).

[4] Pokusa nr. 1 – pożądliwość ciała, pokusa nr 2 – pożądliwość oczu, pokusa nr 3 – pycha życia.

[5] Pan Jezus za każdym razem cytuje Pismo – Księgę Powtórzonego Prawa, są to kolejno wersety: Pwt 8,3; 6,13; 6,16.

[6] Synagoga z j. gr. znaczy „zgromadzenie”. Pełniła trzy główne zadania: była miejscem modlitwy i domem nabożeństw, służyła jako centrum nauczania (hbr. Bet midrasz – „dom nauczania”) oraz była miejscem zgromadzeń członków gminy (hbr. Bet kneset – „dom zgromadzeń”).

[7] Księgi miały formę rulonu (zwoju), a materiałem piśmiennym był papirus.

[8] Jezus pomija Iz 61,2b, gdzie jest mowa o sądzie. Łukasz przytacza szereg wypowiedzi Jezusa o sądzie (Łk 10,13016; 11,29-32.37-54; 13,5-9.28-30.33-35; 19,41-44; 21,20-22), które zapowiadają karę nie dla pogan, ale dla niewierzącego Izraela.

[9] Będzie napełniony (wiedziony, prowadzony) przez Ducha; będzie uwalniał uciśnionych (dosłownie: „tych, którzy zostali rozbici na kawałki”); będzie dokonywał cudów (uzdrawiał ślepych); ogłosi łaskę Boga („miłościwy rok Pana”) – co odnosi się do starotestamentowego Roku Jubileuszowego (zob. Kpł 25,8-17), w którym wszelki majątek powracał do ich pierwotnych właścicieli. 

[10] Słowo „dziwili się” (gr. thaumazō) może określać zarówno podziw (Łk 7,9), jak i sprzeciw (zob. J 7,15).

[11] Historie o Eliaszu i wdowie (zob. 1 Krl 17,1-16) oraz o Elizeuszu i Naamanie (zob. 2 Krl 5,1-14) wyrażają taką myśl: Żydzi odrzucili Eliasza, a Bóg posłał go, aby przyniósł ratunek pogańskiej kobiecie – wdowie, Żydzi odrzucili Elizeusza, a Bóg użył go, aby przynieść uzdrowienie trędowatemu poganinowi.

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE CZWARTE

Łk 3,1-38

Jakie postacie pojawiają się w całym fragmencie?

Jakie miejsca wymienione się w tekście

Czy wspomniane są jakieś wydarzenia, fakty, które pomogą nam określić ramy czasowe opisywanych zdarzeń?

JAN CHRZCICIEL I JEGO POSŁANNICTWO

Łk 3,1-20

1.       Kim był Jan Chrzciciel? Co wiemy o nim z wcześniejszych fragmentów Ewangelii Łukasza?

2.       Ile czasu upłynęło od wydarzeń wspomnianych w Łk 1,80?

3.       Jakie było poselstwo Jana? Czy jest w nim coś radykalnego? Jakie wymagania stawiał przychodzącym do niego ludziom?

4.       Czemu służył chrzest Jana?

5.       Jaką służbę miał Jan w świetle cytowanego proroctwa Izajasza (Iz 40,3-5)?

6.       W jaki sposób sam Jan określał swoją służbę? Czyje przyjście zapowiadał?

7.       Jakie dzieła Jezusa przepowiadał Jan? Czym one są[1]?

8.       Jakim określeniem nazwał Łukasz treści głoszone przez Jana[2]?

9.       czym świadczy wzmianka o potępianiu przez Jana tetrarchy Heroda[3]?

CHRZEST JEZUSA

Łk 3,21-22

1.       Jakie znaczenie ma fakt, że Jezus został ochrzczony w tym samym czasie co „cały lud”?

2.       Czym różnił się w chrzest Jezusa od chrztu „ludu”?

3.       Jakie trzy znaki[4] towarzyszyły Jezusowi podczas chrztu?

RODOWÓD JEZUSA

Łk 3,23-38

1.       Dlaczego Łukasz śledzi pochodzenie Jezusa aż od Adama? Co ma wspólnego Adam z Jezusem?

2.       Które imiona w rodowodzie „rzucają ci się w oczy”?

3.       Jakie wnioski na temat przodków Jezusa można wyciągnąć z Jego rodowodu?

---

[1] Chrzest Duchem Świętym o ogniem. Ogień w Biblii często symbolizuje sąd (zob. Iz 34,9-10; Rdz 14,10; Ap 8,5.7; 20,9). Chrzest Duchem  Świętym i ogniem został zobrazowany w postaci gospodarza, który przesiewa zboże, paląc bezwartościowe plewy.

[2] Dobra nowina (gr. euangelion) w greckim tłumaczeniu ST (Septuagincie) miała zastosowanie jako „ogłaszanie” Bożego zwycięstwa nad wrogami Izraela (zob. 1 Krl 1,42). W Księdze Izajasza jest terminem określającym Boże wybawienie (zob. Iz 40,9; 52,7; 61,1). Poza literaturą biblijną słowo „dobra nowina” odnosiło się do politycznych proklamacji narodzin nowego króla lub zawarcia przez władcę małżeństwa, z którego narodzi się jego dziedzic.

[3] Herod rozwiódł się z arabską księżniczką, córką Aretasa, by poślubić Herodiadę, która była zarówno jego bratanicą – córką jednego z jego przyrodnich braci, jak i bratową – gdyż rozwiodła się z innym bratem Heroda – Filipem. Żydów zgorszył ten skandal w postaci ostentacyjnego kazirodztwa i pogwałcenia Prawa Bożego (Kpł 18,16).

[4] Rozdarte niebo (zob. Iz 64,1), manifestacja Ducha Świętego i głos z Nieba (słowa nawiązują do Ps 2,7 i Iz 42,1).