środa, 21 czerwca 2017

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE DWUDZIESTE SZÓSTE

Łukasza 22,1-38

PRZYGOTOWANIE DO PASCHY
Łk 22,1-13 (por. Mk 14,12-16; Mt 26,17-25)

1.      Czym były Święto Przaśników[1] i Pascha[2]?
2.      Kto był zainteresowany zabiciem Jezusa? Dlaczego[3]?
3.      Czy człowiek z miasta „niosący dzban wody”, którego mieli spotkać uczniowie, pozostawał w kontakcie z Jezusem? Czy ujrzenie w mieście takiej osoby mogło sprawić uczniom problem[4]?

WIECZERZA PASCHALNA JEZUSA I JEGO UCZNIÓW
Łk 22,14-38 (por. Mk 14,17-31 i Mt 26,20-35)

1.      Jaka to była „właściwa pora (godzina)” (w. 14) na spożycie wieczerzy paschalnej[5]?
2.      W jaki sposób Pan Jezus nadał nowe znaczenie dla „kielicha” i „chleba[6]”?
3.      Porównaj tekst opisujące Ostatnią Wieczerzę z tekstami przedstawiający posiłki opisane przez Łukasza: Łk 9,10-17 (nakarmienie pięciu tysięcy) i Łk 24,28-35.
4.      Jaka jest biblijna wymowa przymierza[7]?
5.      Co Pan Jezus nakazał uczniom? Biorąc pod uwagę kontekst wieczerzy – wspomnienie wyzwolenia (wyjścia) Izraela z Egiptu, jak Jezus wyjaśnia, o co naprawdę chodzi w Wyjściu[8]? Jak Kościół praktykował to „ustanowienie Pańskie”?
6.      Jakie znaczenie miało w kulturze żydowskiej wskazanie zdrajcy przy okazji wspólnego posiłku[9]?
7.      Co Pan Jezus miał do powiedzenia uczniom na temat wielkości?
8.      Jaką obietnicę złożył Jezus uczniom?
9.      Co jest przedmiotem troski Pana Jezusa w rozmowie z Piotrem (w. 31-32)?
10.  O jakim „wysłaniu” uczniów mówi Pan Jezus[10]? (w.35)
11.  Czy Pan Jezus zachęca do zbrojnego – krwawego powstania?


[1] Początkowo Święto Przaśników i Pascha były oddzielnymi świętami, jednak z czasem (po zburzeniu Świątyni Salomona) rozdział pomiędzy tymi oboma świętami stracił swe znaczenie. Współcześnie Żydzi używają tych nazw zamiennie. Święto Przaśników miało uświadomić Izraelitom, że nie tylko oni sami, ale również wszystko co posiadają, należy do Pana. Uroczystość ta zaczynała się zaraz po Święcie Paschy – czyli dniu, kiedy składano ofiarę z baranka. Każdy pielgrzym składał w Świątyni na ofiarę swojego baranka. Kapłan zbierał krew zwierzęcia do naczynia i wylewał ją na ołtarz. Później pielgrzymi spożywali ofiarowanego baranka.
[2] Słowo pesach oznacza „przejść”, „ominąć”. Tej nocy, kiedy anioł Boży przechodził przez Egipt powodując śmierć wszystkich pierworodnych, domy Izraelitów chronione były krwią baranka paschalnego. W następstwie tego, naród Izraela został wypuszczony z niewoli i wyszedł z ziemi egipskiej (zob. Wj 12 i 13). Od tamtej pory Pascha upamiętnia ocalenie pierworodnych Izraela od śmierci w Egipcie. Pascha jest początkiem narodowej historii Żydów. Po uwolnieniu narodu Izraela z niewoli egipskiej nastąpiło objawienie przykazań Bożych na Synaju i wędrówka ludu do Ziemi Obiecanej. Święto Paschy jest dla Żydów najważniejszym świętem pielgrzymim, gdyż nosi w sobie sens obu pozostałych. W momencie ustanowienia narodu otwiera się przed nim widok na dalsze jego losy. Ze świętem Paschy wiązała się wieczerza paschalna podczas której spożywano baranka paschalnego i przaśny chleb (tzw. przaśniki, hebr. maccot), sporządzony tylko z mąki i wody na pamiątkę chleba, który jedli przodkowie (Wj 12,34.39). Spożywano przy tym gorzkie zioła, aby przypomnieć sobie ciężkie lata niewoli.
W czasie wieczerzy paschalnej pije się cztery kielichy wina. Każdy kielich ma swoją nazwę i odnosi się do czterech obietnic Boga: „Uwolnię was spod ciężaru robót w Egipcie i wybawię was z niewoli. Wyzwolę was okazując wielką moc i wielkie wyroki. Przyjmę was jako Swój lud, będę dla was Bogiem” (zob. Wj 6:6-7). Sugeruje się, że przy trzecim kielichu, zwanym „kielichem zbawienia”, Jezus wypowiedział znamienne słowa zapisane w Ewangeliach. Czwarty kielich symbolizował Bożą obecność. Niektórzy sugerują, że Jezus nie wypił z tego czwartego kielicha, przygotowując się na swoją mękę.
[3] Chęć użycia siły wobec Jezusa pojawiła się u przywódców religijnych już wcześniej (zob. Łk 6,11; 20,19). Realizację tego zamiaru mógł powstrzymywać strach przed zamieszkami, które mogłyby pojawić się w efekcie tego czynu. Judasz pozwolił władzom na potajemne aresztowanie Jezusa.
[4] Rzadko (prawie wcale) się zdarzało, aby mężczyzna nosił dzban z wodą. Wodę nosiły kobiety, mężczyźni nosili bukłaki z winem.
[5] Wieczerzę paschalną spożywano po zachodzie słońca. W kwietniu zmierzch zapadał w Jerozolimie około godz. 6 wieczorem i wtedy zasiadano (właściwie spoczywano) do posiłku. W wieczerzy brała zwykle udział jedna lub dwie rodziny. Jezus i Jego uczniowie tworzą jakby jedną rodzinę.
[6] Słowa Pana Jezusa: „To jest Moje ciało”, można lepiej zrozumieć w świetle tradycyjnych słów, które Żydzi wypowiadali nad chlebem paschalnym: „To jest chleb cierpienia naszych przodków, który spożywali, wychodząc z Egiptu”.
[7] Przymierze to układ między dwiema stronami, często przypieczętowany ofiarą ze zwierzęcia. W Biblii odnosi się ono do porozumienia zawartego przez Boga z Izraelem, uwarunkowanego posłuszeństwem Izraela (Wj 24,1-8). Jezus ustanawia Nowe Przymierze, które zapowiadali prorocy: Jer 31,31-33 (zob. Hbr 8,8.13), oparte na posłuszeństwie Jezusa i ofierze Jego śmierci.
[8] Jezus zapowiada swoją (już bardzo bliską śmierć), która ma ustanowić Nowe Przymierze. Słowa: „krew” i „przymierze” pojawiają się razem jeszcze tylko dwa razy w tekście biblijnym: Wj 24,8 i Za 9,11. Tak jak przymierze mojżeszowe było ratyfikowane przez rozlanie krwi (Wj 24,8), jak Nowe Przymierze również wymagało rozlania krwi (zob. Hbr 9,22). Pan Jezus wskazuje na zasadniczy cel Jego przyjścia – śmierć na krzyżu za grzechy świata. Wieczerza Pańska jest wspominaniem krzyża (1 Kor 11,26), ale jednocześnie kieruje nasze oczy w przyszłość – na Jego chwalebne przyjście i nastanie Królestwa Bożego.
[9] Zdrada towarzysza posiłku była uznawana za czyn szczególnie niegodziwy, ponieważ posiłek (gościnność i wspólnota stołu) był traktowany jako wydarzenie tworzące szczególną więź pomiędzy jego uczestnikami.
[10] Jezus posyłał Dwunastu (Łk 9,1-6) i siedemdziesięciu dwóch uczniów (Łk 10,1-12).

środa, 14 czerwca 2017

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE DWUDZIESTE PIĄTE

Łukasza 21,1-37

UBOGA WDOWA
Łk 21,1-4

1.       Co było obiektem zainteresowania Jezusa?
2.      Z jakim opisem z poprzedniego rozdziału kontrastuje historia ubogiej wdowy?
3.      Na jaki cel wdowa przekazała swoje miedziaki[1] (drobne monety)[2]?
4.      Czego uczy nas postawa tej kobiety?

MOWA O ZBURZENIU ŚWIĄTYNI, PRZEŚLADOWANIU
I POWTÓRNYM PRZYJŚCIU CHRYSTUSA
Łk 21,5-37 (por. Mk 13 i Mt 24)

1.       Jaki jest kontekst mowy Pana Jezusa skierowanej do uczniów[3]?
2.      Czego symbolem była świątynia jerozolimska[4]?
3.      Jakie wydarzenia z historii Kościoła, w tym tej zapisanej w Dziejach Apostolskich, są potwierdzeniem słów Pana Jezusa (w.12-19)?
4.      Jak rozumieć w. 16-17 w połączeniu z w. 18[5]?
5.      O czym mówi Jezus w w. 20-24[6]?
6.      Czego dowiadujemy się o powtórnym przyjściu Jezusa? (zob. 1 Tes 5,1-11) Jakiej postawy oczekuje Chrystus od swoich uczniów?
7.      Czemu służy przypowieść o drzewie figowym[7]? O jakim pokoleniu i jakich wydarzeniach mówi Jezusa w w. 32?


[1] Najmniejsze wówczas w obiegu monety.
[2] Na jednym z dziedzińców Świątyni (Dziedzińcu Kobiet) stał skarbiec świątynny. Składał się on z trzynastu pojemników (skarbon) przeznaczonych na datki do świątynnego skarbca. Dostęp do tych skarbon mieli wszyscy – mężczyźni i kobiety - przychodzący na teren świątyni.
[3] Treść tej mowy (z niewielkim różnicami) pojawia się w trzech ewangeliach: Marka 13, Mateusza 24 i Łukasza 21. Uczniowie zadają pytanie w rezultacie zapowiedzi Jezusa, że po świątyni w Jerozolimie „nie zostanie kamień na kamieniu”. To pytanie jest podwójne: „kiedy to się stanie?” i „jaki będzie znak tych wydarzeń?”.
[4] Świątynia nadawała tożsamość narodowi izraelskiemu, była symbolem jedności narodowej. Być może dla uczniów zburzenie świątyni oznaczało koniec czasów, jednak Jezus rozdziela te dwa wydarzenia – o czasach końca i powtórnym przyjściu Jezusa mowa jest w w.25-28.34-36. Wersety 25-26 zdają się być powiązane z rozdziałem 6. Apokalipsy Jana.
[5] Określenie „nawet włos z waszej głowy nie zginie” zdaje się być metaforą i oznacza zachowanie „duchowego życia” nie zaś fizycznego.
[6] Na początku maja 70 roku wojska rzymskie usypawszy wokół ścian murów wały i wtoczywszy na nie machiny oblężnicze, tarany oraz katapulty rozpoczęły szturm. Pierwszy punkt żydowskiej obrony padł już po 15 dniach oblężenia – 25 maja. Drugi Mur został zdobyty 30 maja. Rzymianie przenosząc się do wnętrza miasta przystąpili do podwójnego ataku – na fortecę Antonię górującą nad terenem świątynnym oraz na pałac Heroda jako miejsce strategiczne. Na początku sierpnia legionistom udało się wedrzeć do twierdzy Antonii i zmusić powstańców pod przywództwem Jana z Gischali i Szymona syna Giory do wycofania się na tereny świątynne. Zdesperowani Żydzi podpalili część Przybytku i krużganków. Ogień wywołał panikę zarówno wśród atakujących jak i obrońców patrzących jak żywioł trawi ich świętości. Żarliwa walka odtąd toczyła się na dziedzińcu. Aby rozbić otaczający Świątynię mur, Rzymianie wtoczyli taran, który uderzał weń przez sześć dni. 29 sierpnia dochodzi do szturmu Świątyni Jerozolimskiej. Druga Świątynia Jerozolimska upadła. Legła w gruzach w rocznicę zdobycia i zburzenia Pierwszej Świątyni Salomona przez Babilończyków w 586 roku p.n.e. Z ziemią zrównano jedyne sanktuarium gdzie można było składać ofiary całopalne tak ważne w żydowskim kulcie.
[7] Podobieństwo o drzewie figowym jest oparte na założeniu powszechnej wiedzy, że wiosenne liście tego drzewa zapowiadają nadejście lata. Tak więc, kiedy uczniowie zobaczą zapowiadane wydarzenia, będą wiedzieć, że wypełni się wszystko, co Jezus im mówił. Określenie „to pokolenie” wydaje się odnosić do osób współczesnych Jezusowi. Ponieważ miarą biblijnego pokolenia jest około czterdziestu lat, rok 70 n.e. jest datą, kiedy „to wszystko” miało miejsce.

środa, 7 czerwca 2017

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE DWUDZIESTE CZWARTE

Łukasza 20,1-47

JAKIM PRAWEM?
Łk 20,1-8

1.       Z kim Pan Jezus prowadził dialog w Świątyni?
2.       Co sprowokowało arcykapłanów, uczonych w Piśmie i starszych do zadania pytania Jezusowi?
3.       Jak Pan Jezus odpowiada[1]? Dlaczego kontrpytanie o Jana Chrzciciela[2] postawiło arcykapłanów, uczonych w Piśmie i starszych w kłopotliwej sytuacji?
4.       Czego praktycznego uczy nas to opisane przez ewangelistę Łukasza wydarzenie[3]?

PRZYPOWIEŚĆ O DZIERŻAWCACH WINNICY
Łk 20,9-19

1.       Kogo reprezentuje „pewien człowiek” w przypowieści Jezusa?
2.       Kogo reprezentuje winnica[4]? Zob. Iz 5,1-7
3.       Jaki Bóg miał cel wybierając naród Izraela spośród innych narodów?
4.       Kim są „rolnicy” (dzierżawcy)?[5]
5.       Kogo reprezentują wysłani przez gospodarza słudzy?[6] Kim jest „ukochany syn”?
6.       Kim są „inni”, którym właściciel odda winnicę?
7.       Czym jest kamień węgielny i jaka jest jego symbolika[7]
8.       Jak słuchający zareagowali na przypowieść Jezusa?

SPRAWA PODATKU I ZMARTWYCHWSTANIA
Łk 20,20-40

1.       Czemu miały służyć fałszywe pochlebstwa, którymi pytający obdarzyli Pana Jezusa?
2.       Dlaczego pytanie o podatek mogło być potencjalnie niebezpieczne dla Jezusa?
3.       Jaki jest sens odpowiedzi Pana Jezusa[8]?
4.       Jaki powinien być stosunek chrześcijanina wobec władzy państwowej[9]?
5.       Kim byli Saduceusze[10]?
6.       Jaki zwyczaj dotyczący małżeństwa poruszają w swoim pytaniu[11]?
7.       Na co, w swojej odpowiedzi, zwraca uwagę Pan Jezus?
8.       W jaki sposób cytowany fragment z Wj 3,6 potwierdza zmartwychwstanie?
9.       Co Jezus mówi nam o życiu wiecznym?

CHRYSTUS – PAN DAWIDA
Łk 20,41-44

1.       Kim jest Jezus[12]?

MOWA DO UCZNIÓW
Łk 20,45-47

1.       Kogo i jakich postaw nakazał się wystrzegać Jezus swoim uczniom?


[1] W debatach rabinistycznych powszechne było zadawanie pytań, które pozwalały sprowadzić dyskusję na właściwy tor. Ci, którzy zadali Jezusowi pytanie, mogą sami na nie znaleźć odpowiedź – taki jest cel pytania, które zadaje im Jezus w odpowiedzi na ich pytanie.
[2] Jan Chrzciciel był poprzednikiem Jezusa. Ich przesłanie i cele były takie same, a zatem źródło ich mocy powinno być takie samo.
[3] Jezus nie marnuje czas na dyskusję z ludźmi, którzy nie są zainteresowani uczniostwem, a jedynie szukają zaczepki i dążą do prowadzenia jałowych sporów.
[4] Winnica to alegoria Izraela, ludu, który Bóg wybrał jako swoją szczególną własność, najdroższy skarb, przedmiot dumy i radości (hebr. segulláh; por. Wj 19,5). Bóg wybrał Izraela nie dlatego, że był większy czy lepszy od innych ludów, ale dlatego, że go umiłował miłością życzliwą i wierną (Pwt 7,7). Tę winorośl przeniósł Bóg z Egiptu i zasadził ją w Ziemi Obiecanej, po wygnaniu z niej pogan (Ps 80,9-12). Zakładanie winnicy to praca wymagająca wiele inteligencji, trudu, cierpliwości i miłości: trzeba wybrać odpowiedni szczep i odpowiednią dla niej glebę, która nie może być ani zbyt sucha i skalista, ani zbyt wilgotna, troskliwie uprawiać delikatne sadzonki, by po długim czasie osiągnąć radość z pięknych owoców i doskonałego wina. Z taką troskliwością i cierpliwością Bóg kształtował swój wybrany lud, poczynając od Abrahama i patriarchów poprzez Mojżesza, królów i proroków, by wreszcie wydał on owoce sprawiedliwości i wierności i mógł się stać ludem kapłańskim pośród pogan tzn. by inne narody mogły dzięki niemu poznać prawdziwego Boga (Wj 19,5-6).
[5] Bóg powierza swoje dzieło przywódcom i kapłanom, pozwalając im swobodnie zarządzać ludem Bożym. Okazuje im ogromne zaufanie, dlatego „nie wtrąca się" w ich działanie, oczekując jednak, że przyniosą mu oni dobre owoce we właściwym czasie. Tym owocem, którego Bóg bardzo pragnie i na który czeka, jest rozwijająca się w ludziach miłość do Niego i wzajemna miłość braterska (Pwt 6,4nn; Kpł 9,18; Iz 58,6nn).
[6] Owi słudzy posłani przez Gospodarza (gr. douloi - dosł. niewolnicy) to prorocy, całkowicie oddani Bogu, Jego zaufani przyjaciele i powiernicy, męczennicy płacący własnym cierpieniem i śmiercią za świadectwo o Bogu (w. 35; por. Hbr 11,36-40).
[7] Wyrażenie głowica węgła” czy „kamień węgielny”, wzięte z Ps 118,22, mówi o najważniejszym kamieniu fundamentu. Jest to bowiem kamień pierwszy, na którym stawia się wszystkie inne. Spaja on wszystkie części fundamentu, jak i wznoszone na nim mury. Interesująca gra słów: hebrajskie ebenkamień z zacytowanego tu psalmu (Ps 118,22) i bensyn. Jezus świadomie do tego nawiązuje, wskazując na siebie jako odrzuconego przez własny naród, a przez Boga ustanowionego nową Świątynią Boga żywego.
[8] Odpowiedź Pana Jezusa można interpretować w ten sposób, że człowiek, który jest oddany Bogu, nie czyni z wolności politycznej priorytetu w swoim życiu. Wie, że może służyć Bogu w wolności swego serca nawet pod najsroższym z reżimów.
[9] Zob. Rz 13,1-7; 1 Ptr 2,13-17.
[10] Saduceusze – prawdopodobnie było to niewielkie, lecz nader wpływowe stronnictwo, złożone z zamożnych kapłanów pochodzących z rodów arystokratycznych. Uznawali oni autorytet tylko pięciu pierwszych ksiąg ST i nie wierzyli w zmartwychwstanie.
[11] Zob. Pwt 25,5-6. Prawo małżeństwa lewirackiego było praktykowane w wielu kulturach starożytności. Dostarczało ono ekonomicznej i społecznej opieki wdowom w społeczeństwach, gdzie kobiety nie mogły wykonywać pracy zarobkowej.
[12] Chrystus (Pomazaniec) miał być królewskim potomkiem Dawida (Iz 9,7; 11,2; Ps 2; 89; 132). Pan Jezus udowadnia na podstawie Pism, że jest On kim więcej niż tylko potomkiem Dawida. On jest kimś większym niż Dawid. Jego pochodzenie jest niebiańskie. On jest Synem Bożym.