środa, 28 grudnia 2016

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE TRZECIE

Łk 2,1-52

Jakie postacie pojawiają się w całym fragmencie?
W jakich miejscach Palestyny rozgrywają się opisany wydarzenia? Zlokalizuj te miejsca na mapie.
Czy wspomniane są jakieś wydarzenia, fakty, które pomogą nam określić ramy czasowe opisywanych zdarzeń?

NARODZENIE JEZUSA
Łk 2,1-20

1.       Dokąd udali się Józef i Maria, i w jakim celu?
2.       Co wiemy o Betlejem[1]?
3.       Kto w narracji Łukasza jest świadkiem narodzin Jezusa? Porównaj ten opis z tekstem Ewangelii Mateusza.
4.       Jak przebiegało spotkanie pasterzy z aniołem?
5.       Jakimi trzema tytułami określił Jezusa anioł?
6.       Co ogłaszają „zastępy anielskie”[2]?
7.       Jak Maria przyjęła wieści, które przynieśli pasterze? Co do tej pory wiedziała o swoim synu?

OBRZEZANIE I OFIAROWANIE W ŚWIĄTYNI
Łk 2,21-40

1.       W jakim celu[3] Maria i Józef udają się do Jerozolimy?
2.       Co o sytuacji materialnej Marii i Józefa mówi fakt ofiarowania „jednej pary synogarlic albo dwóch młodych gołębi[4]”?
3.       Kim był Symeon[5]?
4.       Co na temat dzieła Jezusa przepowiedział Symeon? Co wyjawił o Jego wpływie na ludzi? Co przepowiedział Marii?
5.       Kim była Anna[6]? Jaką rolę pełni w opowieści Łukasza?

DWUNASTOLETNI JEZUS
Łk 2,41-52

1.       Czego dowiadujemy się o Jezusie, Jego matce i Józefie z tego fragmentu?
2.       Dlaczego pielgrzymi udawali się do Jerozolimy?
3.       Czy dwunastoletni Jezus zdawał sobie sprawę ze swojej tożsamości – Syna Bożego?
4.       Jakie wymiary (płaszczyzny) rozwoju (wzrostu) Jezusa wymienia autor Ewangelii?


[1] Założycielem osady był Chur (1 Krn 4,4) lub Salma (1 Krn 2,51.54). Imię Chur brzmi po hebrajsku „Efrata”, dlatego założone przezeń miasto zwano Betlejem Efrata. Inna nazwa to Betlejem Judy (Sdz 17,7.9; 1 Sm 17,12; Rt 1,1-2; 1 Krl 17,12; Mt 2,1.5-6), a mieszkańców miasta nazywano Betlejemitami (zob. 1 Sm 16,1.18). W Betlejem Samuel namaścił Dawida na króla nad Izraelem. Od czasów niewoli babilońskiej znaczenia miasta malało – stało się ono małą wioską i taką mało znaczącą osadą było w czasach rzymskich. Z Betlejem łączyła się mesjańska obietnica: Mi 5,1.
Współcześnie Betlejem liczy sobie ok. 8000 mieszkańców i znajduje się na przedmieściach Jerozolimy. Od zachodu graniczy z żyznymi polami uprawnymi, ogrodami i winnicami. Od wschodu graniczy z Pustynią Judzką.
[2] Określenie „upodobał” („a na ziemi pokój ludziom, w których sobie upodobał”) odnosi się do ludzi, z którymi Bóg złączył swoje plany i postanowienia. Taki jest sens „upodobania”. „Upodobanie” wyraża wolę i wybór, a nie tylko emocję.
[3] Wizyta w Jerozolimie była związana z dwoma obrzędami ST: oczyszczeniem kobiety po połogu i wykupieniem pierworodnego (zob. Kpł 12, Wj 13,1-16). Kobieta po urodzeniu była rytualnie nieczysta (Kpł 12, 4-5) przez 40 dniu po urodzeniu chłopca i 80 dni po urodzeniu dziewczynki. Przez cały ten czas musiała unikać kontaktu z rzeczami świętymi oraz nie mogła wejść do świątyni.
[4] Zob. Kpł 12,8.
[5] Łukasz przedstawia Symeona jako człowieka: sprawiedliwego (dikaios) – był wierny zakazom i nakazom prawa; pobożnego (eulabēs) – rzadki przymiot w Piśmie Świętym, odnosi się do człowieka pobożnego, który czci Boga, uczestniczy w kulcie; oczekującego pocieszenia Izraela (prosdechomenos paraklēsin) – całą swoją nadzieję pokłada w Bogu i ufa, że Pan wejrzy na jego utrapienie.
[6] Łukasz nazywa ją prorokinią (profētis). Stary Testament mówił o kobietach prorokiniach: Miriam – sławiła Pana pod natchnieniem Ducha (Wj 15,20); Debora – żyła w czasach sędziów (Sdz 4,4-10); Chulda – żyła w czasach proroka Jeremiasza (2 Krl 22,14).

środa, 21 grudnia 2016

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE DRUGIE

Łukasza 1,5-80

Jakie postacie[1] pojawiają się w całym fragmencie?
W jakich miejscach[2] Palestyny rozgrywają się opisany wydarzenia? Zlokalizuj te miejsca na mapie.

ZAPOWIEDŹ NARODZENIA JANA
Łk 1,1-25

1.      Czego dowiadujemy się o Elżbiecie[3] i Zachariaszu?
2.     Jakie było znaczenie posługi[4], do której został wyznaczony Zachariasz? (zob. 1 Krn 23,13; 1 Krn 24,1-19).
3.     Jak wyglądało spotkanie Zachariasza z aniołem? Z jakim poselstwem przyszedł anioł?
4.     Czego dowiadujemy się o mającym się urodzić Zachariaszowi i Elżbiecie synu?
5.      Dlaczego Zachariasz stracił mowę?

ZAPOWIEDŹ NARODZENIA JEZUSA
Łk 1,26-38

1.      Jakie są podobieństwa, a jakie różnice pomiędzy opisem spotkania Anioła Gabriela z Zachariaszem, a spotkaniem z Marią?
2.     Gdzie mieszkała Maria[5]? Czego się o niej dowiadujemy z tekstu[6]?
3.     Jakimi określeniami Gabriel nazwał mającego narodzić się syna Marii – Jezusa? Jak te określenia korespondują z proroctwami ST?
4.     W jaki sposób anioł utwierdza Marię, że cud o którym mówi stanie się rzeczywistością w jej życiu?
5.      Co ryzykowała[7] Maria mówiąc: „Niech mi się stanie według twojego Słowa”?

MARIA U ELŻBIETY
Łk 1,39-56

1.      Co niezwykłego wydarzyło się w chwili spotkania Marii z Elżbietą?
2.     Co oznacza, że Maria jest „błogosławiona wśród kobiet”?
3.     Na ile części można podzielić hymn Marii („Magnificat” od łac. „wielbić”, „wywyższać”)?
4.     Co można wywnioskować o przekonaniach Marii na temat Boga?

NARODZINY JANA
Łk 1,57-80

1.      Jakie znaczenie miały narodziny Jana – syna Elżbiety i Zachariasza dla miejscowości, w której mieszkali?
2.     Co takiego stało się podczas ceremonii obrzezania?
3.     Jakie prorocze treści zawiera modlitwa (pieśń) Zachariasza (tzw. „Benedictus” z łac. Błogosławiony).
4.     Ile lat trwało i jak wyglądało przygotowanie Jana do publicznej służby?


[1] Herod (gr. Herodes – od „heros”, bohater ubóstwiony, szlachetny, potomek bohatera, opiekun, obrońca), nazwisko rodziny pochodzenia idumejskiego, silnie związanej z Rzymem. Członkowie tej rodziny rządzili Palestyną i sąsiadującymi z nią ziemiami. Herod Wielki (o. 73-4 r. przed Chr.), panował w Palestynie jako król Judei, z nominacji Rzymu (Herod Wielki cieszył się łaskawością cesarzy: Juliusza Cezara, Marka Antoniusza i Oktawiana Augusta). Był przebiegłym politykiem, okrutnym ojcem, mężem 10. żon i niestrudzonym budowniczym (odbudował i upiększył świątynię jerozolimską – tzw. trzecią świątynię jerozolimską nazywaną też Herodiańską). Zamordował kilku swoich synów, żonę – Mariamne i teściową w obawie przed zagarnięciem przez nich jego królestwa. W dniach poprzedzających narodziny Jezusa był u kresu życia, cierpiał na zaburzenia psychiczne, a jego ciało było pokryte wrzodami i ropiejącymi ranami.
Zachariasz (hbr. Zekarjah – „Jahwe pamiętał”) – kapłan z ósmego (z dwudziestu czterech) oddziału Abiasza, mąż Elżbiety z rodu Aarona. Tekst Łukasza wskazuje na podeszły (starczy) wiek jego i jego żony. Wśród Żydów granicą starości było 60 lat.
Elżbieta
Gabriel (archanioł) – z hbr. „mąż Boży”, „Bóg jest moim mistrzem”, „Bóg jest moim męstwem” lub „mocarz (wojownik) Boży”. Obok Michała, jedyny anioł znany z imienia. Gabriel spełniał rolę posłańca Bożego, który objawiał sens widzeń i bieg dziejów ludzkich. Był zwiastunem nakazów Bożych i przepowiadającym Jego interwencje. Ukazał się Danielowi (Dn 8,1-27), Zachariaszowi i Marii.
Józef z rodu Dawida
Maria (hbr. Miriam – „gorycz”, „smutek” lub „pani”, „napawająca radością”, „ukochana przez Jahwe”, „moim krewnym jest Najwyższy”). Pochodziła z Nazaretu i była poślubiona Józefowi. Tekst Biblii nie przekazuje zbyt wiele o jej życiu. Towarzyszyła Jezusowi podczas jego publicznej służby, była obecna pod Krzyżem, znajdowała się górnej izbie (w Jerozolimie) w gronie uczniów oczekujących zesłania Ducha Świętego.
[2] Jerozolima, bliżej nieznane miasto Judy w górzystej krainie i Nazaret w Galilei.
[3] zob. Wj 23,26; Pwt 7,14; Hi 15,34; 1 Sm 2,5; Iz 54,1. Bezpłodność w Izraelu była przekleństwem małżonków. Kiedy kobieta przestawała być bezpłodna, było to znakiem Bożego błogosławieństwa.
[4] Każdego dnia (rano i wieczorem) wybrany kapłan wchodził do Miejsca Świętego w Świątyni, aby modlić się i spalali kadzidło na specjalnym ołtarzu (zob. Wj 30,1-10; Ps 141,2; Ap 5,8).
[5] Nazaret był małą osadą (wioską) zamieszkałą przez ludzi zajmujących się uprawą roli. Najwyraźniej nie cieszył się renomą wśród Żydów (zob. J 1,46). Podobnie wobec wszystkich Galilejczyków żywiono uprzedzenia. Mieli tendencję do „połykania” gardłowych głosek, więc ich mowa zdradzała prowincjonalne pochodzenie. Nikt nie oczekiwał, że Mesjasz będzie pochodził z tak mało znaczącego miejsca.
[6] Maria była zaręczona z Józefem zgodnie z regułami prawa i tamtejszymi normami kulturowymi. Zaręczyny były właściwie zawarciem związku małżeńskiego, jednak wspólne zamieszkanie małżonków następowało później – około roku od zaręczyn (lub później, w zależności od wieku kobiety/dziewczyny). Związek – „narzeczeństwo” można było zerwać tylko na drodze rozwodu.
[7] Kobietę, która dopuściła się cudzołóstwa należało ukamienować (Kpł 20,10). Jeśli zachowałaby życie to z pewnością straciłaby męża. Zostałaby napiętnowana społecznie. Nie mogłaby liczyć na wsparcie i nie miałby zbyt wielu możliwości zapewnienia sobie utrzymania.

środa, 14 grudnia 2016

EWANGELIA ŁUKASZA - SPOTKANIE PIERWSZE

AUTOR EWANGELII
Łk 1,1-4

Dlaczego Łukasz[1]?
Por. Łk 1,1-4 z Dz 1,1

Łukasz w NT: Kol 4,14; 2 Tm 4,11; Flm 24.

1.      Kim był Łukasz? Jakie świadectwo pozostawiają o nim listy Pawła?
2.     Czego dowiadujemy się o warsztacie pisarskim autora[2]?
3.     Jak autor Ewangelii określa cel[3] jej napisania? Kim był Teofil[4]?
4.     Na jakich źródłach się opierał pisząc Ewangelię?

ZADANIE

Przeczytaj (przesłuchaj) cały tekst Ewangelii Łukasza zwracając uwagę na ogólny jej klimat.
 



[1] Świadectwa wczesnych pisarzy chrześcijańskich (z II i III wieku) wskazują, że Łukasz pochodził z Antiochii Syryjskiej (zob. Dz 11,19-30; 13,1-3). Pochodził z rodziny pogańskiej albo z żydowskiej rodziny syryjskiej. Z zawodu był lekarzem. W Ewangelii używa wielu fachowych określeń z dziedziny medycyny opisując choroby ludzi, którzy doświadczali uzdrowienia podczas publicznej służby Jezusa. Z tekstu Dziejów (gdzie pojawia się narracja utrzymywana w pierwszej osobie liczby mnogiej – „my”: Dz 16,10-17; 20,5-15; 21,1-28; 27,2-28,16, można wnioskować, że Łukasz przyłączył się do Pawła w Troadzie podczas drugiej wyprawy misyjnej i towarzyszył Pawłowi w czasie jego aresztowania w Jerozolimie, pobytu w Cezarei Nadmorskiej i w Rzymie.
[2] Zwróć uwagę na określenia których używa Łukasz: „wszystko”, „od samego początku”, „dokładnie” i „kolejno”.
[3] Upewnienie co do wiarygodności faktów dotyczących życia Jezusa. Słowo asphaleian odnosiło się do „zabezpieczenia” więźnia wtrąconego do więzienia (zob. Mt 27,64-66; Dz 5,23).
[4] Imię Teofil znaczy „miłujący Boga”, „przyjaciel Boga”. Niektórzy uważają, że jest to postać fikcyjna, reprezentująca wszystkich, którzy kochają Boga. Przeciwko temu uogólnieniu świadczy użycie tytułu „najdostojniejszy”, który był używany do przedstawicieli zamożnej rzymskiej klasy społecznej, senatorów lub namiestników – zwierzchników prowincji (zob. Dz 23,26; 24,3; 26,25). Można przypuszczać, że Teofil był patronem i wydawcą dzieła Łukasza. Zwyczajem było dedykowanie swojego dzieła osobie, która finansowała jego powstanie. Teofil nie był Palestyńczykiem, gdyż Łukasz nie musiałby wyjaśniać mu np. położenia miast palestyńskich, ani odległości między nimi (zob. Łk 1,26; 4,31). Jednocześnie Łukasz pozostawia bez bliższych wyjaśnień takie miejscowości, jak Syrakuzy, Regium, Puteoli, czy też Forum Appiusza i Trzy Gospody (zob. Dz 28,12-15).

środa, 7 grudnia 2016

1 LIST JANA - SPOTKANIE SZÓSTE

1 J 5,1-21

WIARA W JEZUSA
1 J 5,1-15

1.      Co to znaczy, że „Jezus jest Mesjaszem[1]”?
2.       Jakie przekonanie wyraża myśl wersetu pierwszego: „Każdy zaś, kto miłuje Tego, który zrodził, miłuje również Tego, który z Niego jest zrodzony”?
3.      Jaki charakter ma użyte przez Jana stwierdzenie „każdy, kto…”? (Zob. też J 2,29; 3,3-4; 4,2-3,7)
4.      Jak argumentacja Jana dotycząca wiary w całym tym fragmencie ma się do odparcia błędów gnostyków[2]?
5.      Co to znaczy „wierzyć” w nowotestamentowy sposób[3]? (Zob. 1 J 5,1 i 5,5)
6.      Jakie są skutki (dowody autentyczności) wiary[4]?
7.      Co o Jezusie mówi werset 6. i jaki ma on związek z błędami fałszywych nauczycieli[5]?
8.      Na jakich trzech świadków[6] powołuje się Jan[7]?
9.      Jaki dar otrzymaliśmy od Boga? Jakie zapewnienie odnośnie tego daru pojawia się w w. 13?
10.  Jakie są przywileje dzieci Bożych?

WOBEC GRZECHU
1 J 5,16-21

1.      Czym jest grzech[8]?
2.      Czym jest „grzech powodujący śmierć”?
3.      Jaka jest postawa chrześcijanina wobec grzechu?
4.      Jakie zapewnienia pojawiają się w wersetach 18-20?
5.      Do czego Jan wzywa adresatów listu w ostatnim zdaniu? Jaki ma to związek z całością listu?


[1] Sowo „mesjasz” pochodzi od używanego w Biblii hebrajskiego terminu מָשִׁיחַ, który tłumaczony jest jako „namaszczony” lub „pomazaniec”, w języku greckim odpowiednikiem tego słowa jest „christos” (χριστός). Słowo „mesjasz”, w pierwotnym użyciu biblijnym, jest synonimem „króla” (zwłaszcza Dawida i jego potomków), który był wyjątkowym narzędziem sprawiedliwości Bożej na ziemi. Język i metaforyka związana z władzą królewską zaczęły być używane do wyczekiwanego przyszłego króla, którego panowanie miały charakteryzować wieczna sprawiedliwość, bezpieczeństwo i pokój: Iz 11,1-5; 32,1; Jr 33,14-26; Ez 37,24-28. Taką postać potocznie nazywa się „mesjaszem”, a biblijne teksty o niej mówiące nazywamy „mesjańskimi”. Podstawą biblijnego mesjanizmu jest przekonanie, że Bóg interweniuje w historię, zsyłając zbawiciela, aby wybawił Jego naród od cierpienia i niesprawiedliwości.
[2] Gnostycy utrzymywali, że kluczem jest „wiedza” a nie „wiara”.
[3] Wiara nie jest pojęciem abstrakcyjnym, ale zawiera określoną, nie pozwalającą się redukować treść. Chrześcijanie nie mają „jakiejś” wiary, ale wierzą, że Jezus jest Chrystusem i Synem Bożym.
[4] Jan wylicza trzy: miłość (do Boga i brata), posłuszeństwo i zwycięstwo.
[5] Określenia „przez wodę i krew” mówią o tożsamości Jezusa. Fałszywi nauczyciele (uczniowie Cerynta/ Kerynta) negowali boskość Jezusa i utrzymując, że Jezus był naturalnym synem Józefa i Marii, twierdzili, że boska emanacja (czyli „Chrystus”) połączył się z Jezusem podczas chrztu po to, by wyposażyć go do jego posługi. Podczas męki ów „Chrystus” opuścił Jezusa, by ten umarł jako zwykły człowiek. Gnostycy twierdzili, że Jezus był świetnym nauczycielem i zostawił nam wspaniały przykład, nie był jednak odwiecznym Synem Boga – drugą osobą Trójcy – Słowem, które stało się ciałem.
[6] W Starym Testamencie wymagano przedstawienia przynajmniej dwóch wiarygodnych świadków: Pwt 17,6; 19,15.
[7] Są dwa rodzaje świadectwa: obiektywne (historyczne) świadectwo wody i krwi oraz subiektywne (oparte na doświadczeniu) świadectwo Ducha, dzięki któremu chrześcijanie doświadczają w sobie rzeczywistości tych wydarzeń. Te dwa rodzaje świadectwa uzupełniają się wzajemnie.
[8] Grzech jest zarówno czynem wykraczającym poza Bożą wolę i Jego plan dla człowieka oraz stanem (a nawet mocą), który oddziela nas od Boga czyniąc nas wobec Niego nieużytecznymi i wrogami.

czwartek, 1 grudnia 2016

1 LIST JANA - SPOTKANIE PIĄTE

BADAJCIE DUCHY
1 J 4,1-6

1.      Do jakiego problemu odnosi się Jan w tym fragmencie[1]?
2.      Jak badać (sprawdzać) duchy[2]? Jak odróżnić fałszywego proroka od prawdziwego?
3.      Co jest cechą ducha antychrysta?
4.      Jakie zabezpieczenie przed zwiedzeniem jest dane chrześcijanom?

MIŁUJCIE SIĘ WZAJEMNIE
1 J 4,7-21

1.      Co o naturze Boga komunikuje stwierdzenie: „Bóg jest miłością”?
2.      Jak Jan udowadnia miłość Boga do nas[3]?
3.      Jaka jest zależność pomiędzy miłością Boga do nas a miłością, która mamy okazywać innym?
4.      Jakie powody[4], dla których chrześcijanie okazują miłość przedstawia Jan?


[1] Zob. 2 Kor 11,3-4; 1 Ptr 1,19-2,3; 1 Tm 4,1-5; 2 Tm 3,10-17; Ap 2,20
[2] Jedną ze wskazówek Jana jest: „każdy, kto nie uznaje Jezusa, nie jest z Boga”. Kluczem jest osoba Jezusa Chrystusa. Użyte słowo ὁμολογέω homologéō oznacza też „czcić, uwielbiać, oddawać chwałę”.
[3] Opis miłości Boga dotyczy: przeszłości (Jezus został wydany za nasze grzechy), teraźniejszości (Jego obecność jest w nas) i przyszłym (mamy ufność wobec nadchodzącego sądu).
[4] Jan wydaje się przedstawiać kilka powodów: 1. Chrześcijanie okazują miłość, ponieważ zamieszkujący nich Bóg jest miłością; 2. Ponieważ chcą naśladować przykład ofiarnej miłości Jezusa; 3. Ponieważ jest to sposób na ukazanie Boga w tym świecie.